تفسیر آسان (کتاب)نام کامل کتاب «تفسیر آسان منتخب از تفاسیر معتبر» و معروف به «تفسیر آسان» می‌باشد. تفسیری است فارسی، ساده و روان همراه با روایت، شامل جمیع قرآن بوده، و در عین اینکه خلاصه است، جامع نیز می‌باشد، یعنی حاوی موضوعات تفسیری و علوم قرآنی بوده و ملال آور نیست. آمیخته با بحثهای اخلاقی و اعتقادی و قابل استفاده برای عموم مردم می‌باشد. فهرست مندرجات۱.۱ - انگیزه نگارش ۱.۲ - روش تفسیر ۱.۲.۱ - بیان اطلاعات کلی هر سوره ۱.۲.۲ - ترجمه آیات ۱.۲.۳ - نکات ادبی ۱.۲.۴ - بهره از احادیث و دیگر تفاسیر ۱.۲.۵ - نقل قصص و حکایات معاصر ۱.۲.۶ - پرداختن به مباحث فقهی ۱.۲.۷ - پاسخ به برخی پرسشها ۱.۳ - منابع تفسیر ۱.۴ - نسخه شناسی ۲ - منابع مقاله ۳ - پانویس ۴ - منبع ۱ - معرفی اجمالیاین تفسیر همانطور که در ذیل نام کتاب آمده، منتخب و گزیده‌ای از تفسیرهاست (در قسمت منابع تفسیر خواهد آمد.) گزیده‌ای که تنها بیانگر دشواری‌های واژگان و ترکیب باشد و خواننده با مطالعه آن کاملا در فضای پیام قرآن قرار گیرد. مواعظ و پیامهای اخلاقی را به گوش دل بسپارد و قرآن را، راهنمای زندگی و راه سعادت قرار دهد. ۱.۱ - انگیزه نگارشانگیزه مفسر، تنظیم تفسیری به زبان فارسی برای عموم مردم، به جهت نبود یا کمبود تفاسیر فارسی بوده است. ۱.۲ - روش تفسیر۱.۲.۱ - بیان اطلاعات کلی هر سورهروش مفسر این گونه است که در آغاز هر سوره، اطلاعات کلی راجع به آن را از قبیل نام مشهور، تعداد آیات،مکی،مدنی، نامهای دیگر ارائه می‌دهد، آنگاه اشاره‌ای به ثوابتلاوت، جمع بندی پیام سوره و فضای کلی آن دارد، آنگاه درباره فضیلت تلاوت سوره و آیه به ذکر احادیث می‌پردازد. سپس به عنوان اولین قدم، ۱.۲.۲ - ترجمه آیاتبعد از متن... آیه به ترجمه آن همت می‌گمارد. مطالب فقهی مربوط به آیه را از منابع و کتب فقهی (مانند عروة الوثقی) نقل می‌کند. البته گاه به قرائت آیه در آنجا که مورد بحث باشد، اشاره می‌کند. ۱.۲.۳ - نکات ادبیدر مرحله سوم به لغت و معنای کلمه و آیه می‌پردازد،تجزیه و ترکیب جملات را انجام می‌دهد سپس توضیحاتی در زمینه فصاحت و بلاغت قرآن دارد. بعد از آن به توضیح آیه می‌پردازد و سعی در بیان ارتباط آیات دارد. سپس به حکایات تاریخی و برخی قصص مناسب بحث پرداخته،تاویلات مناسب آیه را (در صورت لزوم) مطرح می‌نماید. در آخر نیز به تبیین حقیقت و مجاز الفاظ و اسنادها در آیه همت می‌گمارد. ۱.۲.۴ - بهره از احادیث و دیگر تفاسیردر توضیح و تفسیر آیه از آیات دیگر و احادیث رسیده کمک می‌گیرد. روش مفسر در نقل حدیث بدین گونه است که پس از توضیح معنای آیه، حدیث را می‌آورد و در صورتی که حدیث طولانی باشد، تنها به قدر لازم از آن نقل قول می‌نماید. ذیل آیات ضمن گلچین مطالب از تفاسیر دیگر، خود استفاده‌هایی دارد که حاصل تلاش فکری خود وی می‌باشد، مانند استفاده‌ها و نکاتی که از آیة الکرسی در ج۲ ص۱۲۷ مطرح می‌کند. [۱]
تفسیر آسان، نجفی خمینی محمد جواد، ناشر: انتشارات اسلامیه، تهران، ۱۳۹۸ ق، چاپ اولج۲ ص۱۲۷.
۱.۲.۵ - نقل قصص و حکایات معاصرعلاوه بر نقل حکایتهای آموزنده تاریخی و معاصر خود، به قصص قرآنی نیز توجه دارد و در این زمینه از نقل اسرائیلیات پرهیز داشته است. ۱.۲.۶ - پرداختن به مباحث فقهیذیل آیات فقهی،استنباط احکام دارد و احکام قرآنی را بیان می‌دارد مانند احکام طلاق ذیل آیه ۲۲۷ بقره [۳]
تفسیر آسان، نجفی خمینی محمد جواد، ناشر: انتشارات اسلامیه، تهران، ۱۳۹۸ ق، چاپ اول، ج۲ ص۵۷.
که به تناسب آن به حقوق زن بر مرد و مرد بر زن پرداخته، بحث خلقت تکوینی زن و مرد را بیان می‌دارد. [۴]
تفسیر آسان، نجفی خمینی محمد جواد، ناشر: انتشارات اسلامیه، تهران، ۱۳۹۸ ق، چاپ اول، ج۲ ص۶۱.
علاوه بر آن، خود نیز از آیات، استنباط احکام می‌نماید، مانند آیه ۴۲ سوره بقره. [۶]
تفسیر آسان، نجفی خمینی محمد جواد، ناشر: انتشارات اسلامیه، تهران، ۱۳۹۸ ق، چاپ اول، ج۱ ص۱۰۹.
در این بین از مطرح کردن فلسفه برخی احکام که با استفاده از روایات انجام می‌گیرد، غفلت نمی‌ورزد، مانند دفنمیت [۷]
تفسیر آسان، نجفی خمینی محمد جواد، ناشر: انتشارات اسلامیه، تهران، ۱۳۹۸ ق، چاپ اول، ج۱۸ ص۱۳۱.
ذیل آیه ۲۱ سوره عبسو اینکه چرا نماز ظهر و عصر آهسته ولی بقیه نمازها باید بلند خوانده شود.۱.۲.۷ - پاسخ به برخی پرسشهامفسر سعی نموده برخی مسائل را به شکل پرسش و پاسخ مطرح کند و در این قالب بحثهای اعتقادی و قرآنی را ارائه می‌نماید مانند [۹]
تفسیر آسان، نجفی خمینی محمد جواد، ناشر: انتشارات اسلامیه، تهران، ۱۳۹۸ ق، چاپ اول، ج۱ ص۴۵.
نظر به انگیزه مفسر در تالیف تفسیر و اینکه مخاطب خود را عامه مردم علی الخصوص، طبقه جوان تحصیل کرده برشمرده است، مطالب استطرادی متناسب آیات نیز در تفسیر وی به چشم می‌خورد مانند اینکه: چرا امام حسین علیه‌السّلام خویش را به کشتن داد، ذیل آیه ۱۹۴ بقره. [۱۱]
تفسیر آسان، نجفی خمینی محمد جواد، ناشر: انتشارات اسلامیه، تهران، ۱۳۹۸ ق، چاپ اول، ج۱ ص۴۲۹.
به همین مناسبت، بحثهای موضوعی را نیز متعرض می‌شود مانند حقیقت ملائکه در [۱۲]
تفسیر آسان، نجفی خمینی محمد جواد، ناشر: انتشارات اسلامیه، تهران، ۱۳۹۸ ق، چاپ اول، ج۱ ص۷۷.
شفاعت در قرآن ذیل آیه ۴۷ سوره بقره [۱۴]
تفسیر آسان، نجفی خمینی محمد جواد، ناشر: انتشارات اسلامیه، تهران، ۱۳۹۸ ق، چاپ اول، ج۱ ص۱۱۹.
و...گاهی مناظراتی بین اسلام و مسیحیت را مطرح می‌نماید مانند مقایسه نماز مسلمانان با مسیحیان. [۱۵]
تفسیر آسان، نجفی خمینی محمد جواد، ناشر: انتشارات اسلامیه، تهران، ۱۳۹۸ ق، چاپ اول، ج۱ ص۲۷.
در علوم قرآن نیز، برخی عناوین را مورد بحث قرار می‌دهد مانند محکم و متشابه. از امور دیگری که به آن نیز نظر دارد،سبب نزول آیات است که البته کمتر مطرح می‌کند. در ابتدای بحث گذشت که ایشان بخشی را بعنوان تاویل، دارند و در آن تاویلهای به نظر آمده را عنوان می‌کند، مانند آیه اول سوره بروج که بعنوان تاویل روایاتی را از ائمه علیه‌السّلام و پیامبر صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم نقل می‌فرماید به اینکه: سماء منم و بروج امامان هستند. ۱.۳ - منابع تفسیرمفسر که تفسیر خود را منتخب از تفاسیر معتبر بر شمرده است، حدود ۳۶ عنوان از منابع روایی و تفاسیر شیعه و ۲۳ عنوان از تفاسیر و منابع روایی اهل سنت را بدین منظور نام برده است. کتب و تفاسیر شیعه از قبیل ۱-روح الجنان ابو الفتوح ۲-الکاشف مغنیه ۳-مجمع البیان، ۴-نور الثقلین، ۴-کنز العرفان فاضل مقداد ۵-منهج الصادقین ملا فتح الله کاشانی، ۶-المیزان مرحوم طباطبائی، ۷- تفسیر نمونه ۸-التمهید آیت‌الله معرفت کتب و تفاسیر اهل سنت از قبیل ۱- تفسیر بیضاوی ۲-تفسیر تسهیل ابن جزی کلبی ۳-روح المعانی ۴- قرطبی ۵-محاسن التاویل قاسمی ۶-غرائب القرآن نیشابوری ۷-قاموس اللغه فیروزآبادی ۸-شواهد التنزیل حسکانی ۱.۴ - نسخه شناسیاین تفسیر در ۱۸ مجلد به زبان فارسی در تهران توسط انتشارات کتابفروشی اسلامیه در قطع وزیری میان سالهای ۱۳۵۷- ۱۳۵۹ شمسی چاپ و نشر یافته و بعدها در سال ۱۳۶۲ ش تجدید چاپ شده است. نسخه حاضر مربوط به سال ۱۳۹۸ ق- ۵۷- ۱۳۵۶ ش به عنوان چاپ اول آن می‌باشد. ۲ - منابع مقاله۱- مجلدات مختلف تفسیر آسان ۲- آیین پژوهش شماره مسلسل ۵۲ صفحه ۱۱۶ سال نهم شماره ۴ مهر و آبان ۱۳۷۷ ش چاپ دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم ۳-دانشنامه قرآن و قرآن پژوهی به کوشش بهاء الدین خرمشاهی ج۱ ص۶۵۷ ۴-طبقات مفسران شیعهدکتر عقیقی بخشایشی ج۴ ص۴۹۳ ۳ - پانویس
۴ - منبعنرم افزار جامع التفاسیر مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی (نور). |